در صنعت کشتیرانی یکسری عبارت ها وجود دارد که به عنوان اصطلاحات حمل و نقل دریایی شناخته می شود. این اصطلاحات در در زمینه حمل و نقل دریایی مورد استفاده قرار می گیرد و می توان آنها را نوعی پل ارتباطی میان کارکنان و فعالان این حوزه دانست.
در ادامه این مقاله مهم ترین و راجی ترین اصطلاحات حمل دریایی را معرفی کرده و توضیحات آنها را شرح می دهیم.
اصطلاحات حمل و نقل دریایی
به طور کلی اصطلاحات حمل دریایی بدین منظور ایجاد شده اند تا نحوه ارتباطات و ارسال پیام در عرصه کشتیرانی تسهیل شود. در ادامه این اصلاحات مهم، رایج و کارآمد را گردآوری کرده ایم تا شما به طور کامل با این عبارت ها و مفاهیم آشنا شوید.
خطوط کشتیرانی (liner)
عبارت Liner در اصطلاحات حمل دریایی به شرکت هایی اطلاق می شود که دارای برنامه منظم و ثابت برای حمل و نقل کالا به صورت دریایی بین بنادر مشخص هستند. این شرکت ها با داشتن ناوگان کشتی های منظم، کالا یا مسافران را در مسیرهای از پیش تعیین شده حمل می کنند.
حمل کننده (Carrier)
اصطلاح کریر در کشتیرانی به معنای حمل کننده است. این عبارت به فردی اشاره دارد که در قبال دریافت هزینه حمل و نقل، کالا یا مسافر را از نقطه ای به نقطه دیگر جابجا می کند.
حمل کننده عمومی (Common Carrier)
کشتیرانی های بزرگ مانند شرکت های حمل و نقل زمینی عمل می کنند. آن ها با انتخاب مسیر های منظم آماده هستند تا بارهای هر مشتری را از ابتدا تا انتهای مسیر جابجا نمایند.
حمل کننده خصوصی (Private Carrier)
حمل کننده خصوصی، قراردادی خاص با مشتری خود امضا می کند و خود را از برخی مسئولیت ها مبرا می سازد. به عنوان مثال، مالک کشتی که آن را به شخص دیگری اجاره می دهد و مسئولیت های خود را محدود می کند.
حمل کننده بدون کشتی (NVOCC)
در این روش حمل دریایی، شرکت ها بدون داشتن کشتی به عنوان واسطه عمل می کنند. این شرکت ها، ظرفیت خالی درون کشتی های شرکت های کشتیرانی بزرگ را خریداری کرده و آن را با بارنامه ای مجزا به مشتریان خود می فروشند.
فرستنده (Shipper)
فرستنده یکی از اصلاحات کشتیرانی است که کالا را برای انتقال به شرکت های حمل و نقل دریایی ارسال می کند. فرستنده می تواند صاحب کالا باشد یا شخص دیگری به نمایندگی از او این وظیفه را انجام دهد.
گیرنده (Receiver)
گیرنده یا ریسیور فردی است که کالا در مقصد نهایی به او تحویل داده می شود. معمولا خود صاحب کالا این نقش را ایفا می کند اما در برخی موارد، شخص دیگری به عنوان دریافت کننده معرفی می شود.
شیپینگ فوروارد (Shpping Forward)
شیپینگ فوروارد به معنی شرکتی است که امور حمل و نقل بین المللی کالا را بر عهده می گیرد. این شرکت ها وظایف متنوعی از بستن قرارداد تا تسویه حساب را انجام می دهند.
بارنامه
بارنامه در اصطلاحات تخصصی حمل و نقل دریایی مربوط به سندی است که برای امضا پس از تحویل بار به حمل کننده ارائه می شود. بارنامه نشان دهنده شرایط و جزئیات حمل کالا از مبدا به مقصد است.
بارنامه مستقیم
این اصطلاح نوعی بارنامه است که در آن حمل بار مستقیما از مبدا به مقصد صورت می گیرد.
بارنامه سراسری
حمل دریایی کالا در بارنامه سراسری به صورت غیرمستقیم انجام شده و بار از طریق چند وسیله نقلیه منتقل می شود.
بارنامه چارتر
بارنامه چارتر برای کشتی های اجاره ای صادر می شود. در این روش نیاز است که اجاره کشتی به طور کامل انجام بگیرد.
بارنامه کالای بارگیری شده
این بارنامه تایید می کند که کالا به مقصد نهایی خود تحویل داده شده و فرآیند بارگیری روی کشتی به طور کامل انجام شده است.
بارنامه کالای دریافت شده
این بارنامه یکی از اصطلاحات دریایی کشتی است که نشان می دهد کالا از سوی حمل کننده دریافت شده است. البته این موضوع بارگیری در کشتی را تایید نمی کند.
بارنامه ترانشیپ
این ترانشیپ مربوط به انتقال بار از یک کشتی به کشتی دیگر است. بارنامه ترانشیپ برای زمان هایی که لازم باشد بار از داخل یک کشتی به کشتی دیگر انتقال پیدا کند استفاده می شود.
بار فرابر (Freight Forwarder)
بار فرابر نقش واسطه را در زنجیره حمل و نقل ایفا می کند. این واسطه ها مسئولیت هماهنگی و ترتیب دادن حمل بار برای افراد دیگر را بر عهده دارند.
مطلع شونده (Notify Party)
مطلع شونده، یکی دیگر از اصطلاحات حمل و نقل دریایی است. این اصطلاح به فردی گفته می‌شود که از طریق حمل کننده دریایی از زمان ورود کشتی به بندر مطلع می‌شود تا بتواند روند تحویل‌گرفتن کالا را پیگیری کند.
کراس استافینگ (Cross Staffing)
کراس استافینگ از روش های حمل و نقل کانتینری است که طی آن، بار از کانتینر یک کشتی خارج شده و به کانتینر کشتی دیگری منتقل می شود.
ترانشیپ (Tranship)
ترانشیپ روشی است که در آن کالا از طریق تعویض کشتی در بنادری که مستقیما قابلیت حمل دریایی ندارند حمل می شود. در این روش برای ارسال کالا به مقصد نهایی، ابتدا بار از مبدأ به بندری که قابلیت حمل دریایی مستقیم دارد منتقل می گردد.
گروپاژ (Groupage)
گروپاژ یکی از اصطلاحات تخصصی حمل و نقل دریایی است. این اصطلاح، روشی برای حمل و نقل کالای خرده بار به حساب می‌آید. در این روش، مقادیر کم کالا از چندین فرستنده با هم در یک کانتینر یا وسیله حمل جمع آوری می شوند.
کاپوتاژ (Cranberry)
کاپوتاژ یا کران بری به کلیه مسائل مربوط به بار و هزینه ها از طریق دریا اشاره دارد. این هزینه ها شامل هزینه های بسته بندی، بارگیری، حمل و نقل، تخلیه، صدور بارنامه و سایر هزینه های مرتبط با حمل و نقل دریایی می باشند.
ICD
عبارت ICD ترمینال کانتینری است که در محلی به غیر از اسکله و دریا قرار دارد و تمام امکانات یک ترمینال بندری را شامل می شود. این ترمینال ها به ویژه برای کالا هایی که به بنادر دسترسی مستقیم ندارند کاربرد خواهند داشت.
LCL
اصلاحات حمل و نقل دریایی مثل LCL زمانی کاربرد دارند که فرد با داشتن خرده بار امکان پر کردن یک کانتینر را نداشته و مجبور است کالای خود را با سایر محموله ها در یک کانتینر قرار دهد.
FCL
عبارت FCL به معنای بارگیری کامل کانتینر است. در این حالت، مقدار کافی کالا برای پر کردن یک کانتینر وجود دارد و نیازی نیست کالاهای دیگران را برای تکمیل ظرفیت کانتینر با بار خود ترکیب کنید.
CFS
یکی از دیگر اصطلاحات حمل و نقل دریایی CFS است. این اصطلاح به انبار هایی اشاره دارد که در آن ها کالاها پیش از بارگیری در کشتی یا پس از تخلیه از کشتی نگهداری می شوند.
CFR
عبارت CFR به نوعی از قرارداد حمل و نقل دریایی اشاره دارد که در آن فروشنده متعهد است کالا را تا بندر مقصد حمل کرده و همچنین کلیه فرآیندهای گمرکی را تا مرحله ترخیص انجام دهد.
DDU
اصطلاح DDU از قدیمی ترین اصطلاحات باربری دریایی بین المللی است که طبق آن فروشنده باید خطرات و هزینه های مربوط به حمل و نقل را تا مرحله تحویل به خریدار بر عهده بگیرد. با این وجود فروشنده ملزم به انجام تشریفات گمرکی کالا نیست.
DAP
بر اساس قوانین اینکوترمز، فروشنده مسئولیت انجام تمامی امور گمرکی و پرداخت حقوق ورودی در مبدا را بر عهده دارد. همچنین فروشنده موظف است کالا را به محل توافق شده با خریدار تحویل دهد. خریدار تنها پرداخت هزینه های وارداتی و تشریفات ترخیص در مقصد را انجام می دهد.
DDP
در روش DDP فروشنده باید کالا را به محل توافق شده با خریدار حمل کند و تمام تشریفات گمرکی واردات را نیز انجام دهد.
CPT
در روش CPT فروشنده تمام کارهای ترخیص در مبدا و حمل و نقل کالا به مقصد را انجام می دهد.
FCA
طبق اصطلاح FCA فروشنده کالا را در محل تعیین شده (مانند فرودگاه یا بندر) تحویل خواهد داد. اما تشریفات گمرکی را انجام نمی دهد.
HS Code
یکی دیگر از اصطلاحات حمل و نقل دریایی HS Code است. این کدها در حمل و نقل دریایی شامل ۸ رقم منحصر به فرد هستند که برای طبقه بندی و تعیین تعرفه گمرکی کالا ها استفاده می شوند.
C&F (Cost & Freight)
طبق این اصطلاح، ارزش کالا با محاسبه کرایه حمل و نقل است که بر عهده فروشنده خواهد بود. اما خسارات احتمالی وارد به کالا بعد از بارگیری بر عهده خریدار است.
CY
عبارت CY به محوطه ای در بندر اشاره دارد که برای نگهداری و استقرار کانتینر ها در نظر گرفته شده است. بنابراین CY به عنوان محلی برای انتقال مالکیت و مسئولیت کانتینر ها بین شرکای حمل و نقل در زنجیره تامین عمل می کند.
FIO
اصطلاح FIO زمانی قابل استفاده است که فرستنده علاوه بر هزینه حمل و نقل، کلیه هزینه های مربوط به تخلیه بار و تحویل آن به مشتری را نیز پرداخت کرده باشد.
Break Bulk
یکی دیگر از اصلاحات حمل و نقل دریایی Break Bulk است که در آن بار‌ها به صورت بسته بندی های متفاوت و پاندل های گوناگون حمل می شوند.
CST
عبارت CST به تعرفه خدمات کانتینری گفته می شود. این تعرفه شامل هزینه های مربوط به خدماتی است که برای کانتینر ها در بندر ارائه می شوند.
CSP
اصطلاح CSP در حوزه حمل و نقل دریایی به محلی در بندر اشاره دارد که در آن کانتینرها به صورت پر یا نیمه پر، عملیات تخلیه، بارگیری و انتقال را انجام می دهند.
CT B/L
CT B/L به بارنامه حمل مرکب گفته می شود. این بارنامه برای حمل کالا با استفاده از چند روش حمل و نقل مختلف صادر می گردد.
Feeder Service
عبارت Feeder Service به خدمات مکمل گفته می شود که در حمل و نقل دریایی برای انتقال کالا از یک بندر فرعی یا محل داخلی به بندر اصلی و مبدا اصلی کشتی های خط دریایی اصلی ارائه می شوند.
ظرفیت خالص کشتی (NRT)
عبارت NRT یا ظرفیت خالص کشتی یکی از اصطلاحات حمل و نقل دریایی است که پس از کسر فضاهای مربوط به خدمه و موتورخانه به دست می آید.
ظرفیت ناخالص کشتی (GRT)
اصطلاح GRT به ظرفیت فضا های موجود در کشتی اطلاق می شود. این فضاها شامل انبارهای کالا، مخازن سوخت و آب، موتورخانه و … هستند.
فاس (FAS)
عبارت FAS به این معناست که مسئولیت فروشنده این است که کالاها را در کنار کشتی در بندر تحویل دهد.
فوب (FOB)
طبق اصطلاح FOB فروشنده مسئول است که کالاها را روی عرشه کشتی در بندر بارگیری کند.
تحویل از کشتی (Ex Ship)
تحویل از کشتی یا Ex Ship یکی از اصطلاحات حمل و نقل دریایی بوده و بیانگر آن است که کشتی بار را به خارج از خود تحویل داده است.
تحویل از اسکله (Ex Quay)
اصطلاح Ex Quay بدین معناست که بار مورد نظر در اسکله به فروشنده تحویل داده می شود.
فری تایم (Free Time)
هنگام اجاره کشتی یا کانتینر، شرکت های حمل و نقل دریایی مهلت زمانی را به عنوان فری تایم تعیین می کنند. این زمان، مهلتی است که به صاحب بار داده می شود تا محموله را بارگیری یا تخلیه کند.
دموراژ (Demurrage)
دموراژ در اصطلاحات حمل و نقل دریایی شامل هزینه ای است که صاحب کالا باید به عنوان جریمه معطلی کشتی به شرکت کشتیرانی پرداخت کند.
دیسپچ (Dispatch)
عبارت دسپیج (Despatch) نقطه مقابل دموراژ قرار دارد. در واقع زمانی که محموله زودتر از فری تایم تعیین شده در قرارداد، تخلیه یا بارگیری شود به موجب قرارداد منعقده بین مالک و اجاره دهنده، مبلغی به عنوان پاداش به اجاره کننده پرداخت می شود.
Transfer Charges
عبارت دسپیج (Despatch) نقطه مقابل دموراژ قرار دارد. در واقع زمانی که محموله زودتر از فری تایم تعیین شده در قرارداد، تخلیه یا بارگیری شود به موجب قرارداد منعقده بین مالک و اجاره دهنده، مبلغی به عنوان پاداش به اجاره کننده پرداخت می شود.
UN NUMBER
عبارت UN Number یکی دیگر از اصطلاحات حمل و نقل دریایی به شمار می رود. این کد توسط سازمان ملل متحد برای طبقه بندی و شناسایی کالا های خطرناک در کتاب IMO نامگذاری شده است.
جمع بندی
در این مقاله سعی بر آن شد تا مهم ترین اصطلاحات حمل دریایی معرفی گردد و مفهوم هر یک نیز به زبان ساده توضیح داده شود. این اصطلاحات نقش مهمی را در فعالیت های مرتبط با کشتیرانی ایفا می کنند و از همین رو آشنایی با آنها حائز اهمیت می باشد.
