در صنعت حمل و نقل دریایی به طور کلی دموراژ شامل هزینه ای است که ارسال کننده بار بابت نگهداری بیشتر از موعد کانتینرها بپردازد.
در واقع هنگام انعقاد قرارداد حمل دریایی یک بازه زمانی مشخص می‌شود که معمولاً بین ۱۰ تا ۲۱ روز متغیر است. در این مدت، تاجر فرصت دارد پس از تخلیه کالا کانتینر را به شرکت حمل و نقل بازگرداند. اگر ارسال کننده موفق نشود کانتینر را پیش از اتمام این مهلت به شرکت عودت دهد می بایست جریمه ای را تحت عنوان دموراژ به ازای هر روز پرداخت نماید.
انواع دموراژ
دموراژ به طور کلی انواع مختلفی دارد و شامل دموراژ، کشتی، کانتینر، گمرکی، پایانه و ریلی می شود. در ادامه به بررسی هر یک می پردازیم.
دموراژ کشتی
دموراژ کشتی در واقع همان مدت زمان تاخیر کشتی در بندر بیش از زمان مشخص شده است. این جریمه ها روزانه و براساس قرارداد منعقد شده در نظر گرفته می شوند و صاحب کالا موظف به پرداخت آن می باشد.
دموراژ کانتینر
دموراژ کانتینر موقعی ایجاد می شود که کانتینر در زمان مشخص شده به شرکت حمل و نقل عودت داده نشود. این جریمه ها به دلیل تاثیر منفی بر روی عملیات حمل دریایی شرکت می تواند هزینه هایی سنگینی را به همراه داشته باشد.
دموراژ گمرکی
این نوع از دموراژ در شرایطی رخ می‌دهد که فرآیند ترخیص کالا از گمرک با تاخیر روبرو گردد. این تاخیر می‌تواند ناشی از کوتاهی صاحب کالا یا شرکت حمل و نقل در انجام به موقع تشریفات گمرکی باشد.
دموراژ پایانه
دموراژ پایانه مربوط به زمانی است که بارها و مجموله ها در مهلت معین شده از ترمینال خارج نشوند. این نوع از دموراژ نیز به دلیل اثرگذاری منفی در عملکرد اپراتور ترمینال جریمه سنگینی را به همراه خواهد داشت.
دموراژ ریلی
تأخیر در تخلیه واگن‌های ریلی خارج از زمان مقرر در قرارداد منجر به جریمه دموراژ ریلی می شود. این نوع دموراژ سبب اختلال در برنامه ریزی و مدیریت عملیات شرکت های حمل و نقل ریلی خواهد شد.
هزینه دموراژ
نرخ دموراژ به مبلغی اشاره دارد که وارد کننده باید به دلیل تاخیر در تحویل گرفتن کالا و بازگرداندن کانتینر پرداخت کند. این هزینه اضافی معمولا ناشی از تاخیر در انجام فرآیندهای ترخیص کالا می باشد.
به طور کلی هزینه دموراژ به عوامل مختلفی بستگی دارد. برای مثال نرخ دموراژ دموراژ برای اجاره کشتی های حمل کالای خطرناک با نرخ دموراژ حمل و نقل کانتینر یخچالی متفاوت می باشد.
عوامل موثر بر تعرفه دموراژ
به طور کلی عواملی که بر هزینه و تعرفه دموراژ تاثیرگذار هستند شامل موارد زیر می شوند:
- نوع کانتینر
- بازه زمانی تاخیر
- بندر مبدا و مقصد
- نوع قرارداد منقعد شده
- نوع خطوط کشتیرانی
در مورد اولین فاکتورف نوع کانتینر حمل بار از جمله کانتینرهای استاندارد، یخچال دار، کانتینرهای مخزن دار و… در هزینه دموراژ اثرگذار هستند.
هزینه های دموراژ بر طبق تعداد روز محاسبه می گردند و هر چقدر روزهای تاخیر بیشتر باشد هزینه دموراژ بیشتر خواهد شد.
بندر مبدا و مقصد حمل بار نیز یکی دیگر از عوامل تاثیرگذار در هزینه دموراژ می باشد. به طور کلی یکسری از بندرها دارای هزینه دموراژ بالاتری هستند و این مورد در زمان حمل و نقل کانتینری باید مورد توجه قرار گیرد.
نوع قرارداد حمل دریایی و شرایط درج شده در آن نیز می‌تواند بر تعرفه و نرخ جریمه دموراژ اثرگذار باشد.
در انتها نیز هر یک از خطوط کشتیرانی هر خط کشتیرانی ها بنا به شرایط و ضوابط خود از تعرفه های بخصوصی برخوردار می باشند.
نحوه محاسبه هزینه ی دموراژ
محاسبه هزینه دموراژ براساس شرایط بار و نوع بندر متغیر است و مبلغ آن توسط شرکت حمل و نقل دریایی تخمین زده می شود. برای آگاهی بیشتر شما یک مثال فرضی زده می شود تا با نحوه محاسبه جریمه دموراژ آشنا شوید.
بر فرض مثال برای یک کانتینر ۲۰ فوتی به مدت ۵ روز فری تایم دارد. پس از گذشت این ۵ روز، از روز اول تاخیر تا روز پنجم به ازای هر روز ۵۰ دلار دموراژ در نظر گرفته می شود. از روز ششم تا دهم نرخ دموراژ روزانه ۷۵ دلار و از روز یازدهم به بعد روزانه ۱۰۰ دلار جریمه دموراژ محاسه می گردد.
این موضوع نشان دهنده اهمیت زمان در حمل و نقل دریایی است و برای جلوگیری از ایجاد این هزینه های اضافی لازم است که به زمان مندرج در قرارداد توجه ویژه ای شود.
روش های کاهش هزینه دموراژ
برای کاهش هزینه های دموراژ لازم است که برنامه ریزی دقیقی داشته باشید و به یکسری موارد مهم توجه کنید. برخی از مهمترین این روش های کاهش هزینه دموراژ عبارتند از:
- برای ترخیص کالا و حمل و نقل دریایی بارهایتان به یک شرکت معتبر حمل و نقل مراجعه کنید.
- در صورت احتمال برای افزایش مدت زمان ترخیص کالا در گمرک می توانید کانتینرهای دارای فری تایم طولانی تر را انتخاب کنید.
- بارنامه خود را به دقت بررسی نمایید تا در صورت اطمینان از عدم وجود تعرفه بخصوص و سایر مشکلات احتمالی، امور گمرکی و پروسه تحویل کانتینر به شرکت در سریع ترین زمان انجام شود.
- چالش‌های احتمالی در هر مرحله از حمل و نقل را پیش بینی کنید و در صورت بروز مشکل یک برنامه جایگزین برای تکمیل فرآیند داشته باشید.
- انتخاب بندرگاه مناسب براساس شرایط فروش و نتحویل دیگر یکی دیگر از اقدامات لازم در این زمینه است.
- قبل از ارسال از سلامت و صحت جزئیات کالا براساس موارد توافق شده اطمینان حاصل کنید
- توجه کامل به بندهای قرارداد می تواند مانع از بروز مشکلاتی احتمالی در طول پروسه حمل و نقل شود.
- آگاهی کامل ار قوانین بندر و مراحل ترخیص کالا و کمک گرفتن از ترخیص کاران گمرک در کاهش هزینه های دموراژ تاثیر گذار می باشد.
قواعد اینکوترمز در مورد دموراژ
در تجارت بین المللی قواعد اینکوترمز نقش مهمی در تعیین مسئولیت‌های مالی مرتبط با دموراژ و دیسپچ دارند. این امر به‌ویژه در معاملات کلان اهمیت می یابد.
برای مشخص کردن مسئولیت حمل و نقل بین خریدار و فروشنده دو اصطلاح کلیدی FOB و CFR در قراردادهای تجاری مورد استفاده قرار می گیرد که ارائه دهنده چارچوبی برای تقسیم مسئولیت های حمل و نقل است.
آشنایی با این قواعد به طرفین معامله کمک می کند تا در هنگام انعقاد قرارداد، تصمیمات درست تری گرفته شود و هر یک مسئولیت های خود را به درستی درک کنند.
قاعده FOB
طبق قاعده FOB مسئولیت حمل و نقل بر عهده خریدار است و این قاعده به معنای تحویل روی عرشه کشتی می باشد. در واقع خریدار باید نسبت به اجاره کانتینر اقدام کند و در صورت بروز دموراژ مسئولیت پرداخت برعهده اوست.
در این حالت فروشنده تنها مسئول تحویل کالا روی کشتی بوده و پس از آن مسئولیت‌های بعدی به خریدار منتقل می شود.
قاعده CFR
در قاعده CFR فروشنده مسئول ارسال کالا تا بندر مقصد است اما مسئولیت تحویل گرفتن و تخلیه کالا در مقصد بر عهده خریدار می باشد. اگر خریدار در تخلیه به موقع کالا تعلل کند در این حالت ممکن است فروشنده با هزینه های اضافی دموراژ روبرو گردد.
تفاوت دموراژ و دیسپچ
دموراژ و دیسپچ دو مفهوم مرتبط اما متضاد در صنعت حمل و نقل دریایی هستند که برای مدیریت زمان استفاده از کشتی و تشویق به کارایی بیشتر مورد استفاده قرار می گیرند.
دموراژ هزینه ای است که برای تاخیر در تخلیه یا بارگیری کشتی بیشتر از زمان مجاز پرداخت می‌شود. این در حالی است که دیسپچ پاداشی است که برای تخلیه یا بارگیری زودتر از موعد مقرر پرداخت می گردد. به عبارت دیگر دیسپچ معکوس دموراژ است.
دموراژ زمانی اعمال می شود که استفاده از کشتی بیشتر از زمان مجاز طبق قرارداد باشد و اجاره‌کننده باید آن را به مالک کشتی بپردازد. در مقابل، دیسپچ مربوط به موقعی است که استفاده از کشتی کمتر از زمان مجاز طبق قرارداد باشد و مالک کشتی آن را به اجاره‌کننده پرداخت می کند.
هدف کلی دموراژ جبران خسارت ناشی از تاخیر در تخلیه یا بارگیری است در حالی که دیسپچ به عنوان پاداشی برای تسریع در تخلیه یا بارگیری و آزادسازی زودتر کشتی در نظر گرفته می شود.
نتیجه گیری
دموراژ هزینه ای است که بازرگانان برای تاخیر در بازگرداندن کانتینر یا تخلیه کالا پرداخت می کنند. انواع مختلفی از دموراژ وجود دارد که می توان به دموراژ کشتی، کانتینر، گمرکی، پایانه و ریلی اشاره کرد.
همچنین عوامل متعددی مانند نوع کانتینر، مقصد و مدت تاخیر بر تعرفه دموراژ تأثیر اثرگذار هستند. به طور کلی مواردی که گفته شد می توانند نشان دهنده تعریف کاملی از دموراژ و هدف از استفاده از آن در صنعت کشتیرانی و حمل و نقل دریایی باشند.
شما کاربران گرامی جهت کسب اطلاعات بیشتر برای خدمات حمل دریایی یا کسب اطلاعات بیشتر در این زمینه می توانید از طریق راه های ارتباطی موجود با کارشناسان کارآمد سپندار پارس در ارتباط باشید.
