تخلیه و بارگیری کانتینر یکی از مراحل کلیدی در زنجیره تأمین و حمل و نقل بین المللی است که تأثیر مستقیمی بر زمان بندی و هزینه های لجستیکی دارد.
این فرآیند نیازمند دقت، تجهیزات مناسب و رعایت استانداردهای ایمنی است تا از آسیب به کالاها و تأخیرهای احتمالی جلوگیری گردد.
به طور کلی برای تخلیه و بارگیری کانتینرها از روش ها و تجهیزات مدرن مانند لیفتراک، جرثقیل های مخصوص و سیستم های خودکار استفاده می شود و تا انجام این فرآیند با دقت و سرعت بیشتری انجام گیرد.
در این مقاله قرار است به طور کامل در مورد مراحل تخلیه و بارگیری کانتینر در فرآیند حمل و نقل کانتینری و نحوه انجام آن توضیح دهیم تا سوالات و ابهامات شما در این زمینه برطرف گردد.
تخلیه و بارگیری کانتینر به فرآیند جابجایی کالاها از داخل کانتینر به خارج از آن و بالعکس گفته می شود که در بنادر، انبارها و مراکز توزیع انجام می گیرد.
بارگیری کانتینر نیز به معنای چیدن و قرار دادن کالاها درون کانتینر با رعایت اصول ایمنی و بهینه سازی فضا است؛ به طوریکه از حداکثر ظرفیت آن استفاده شود و از آسیب دیدن محموله‌ها جلوگیری گردد.
در مقابل تخلیه کانتینر شامل باز کردن درب کانتینر و خارج کردن کالاها با استفاده از تجهیزات لازم از جمله لیفتراک، جرثقیل یا نوار نقاله است. این عملیات نیاز به دقت و برنامه ریزی کاملی دارد تا کالاها سریع، ایمن و بدون خسارت جابجا شوند.
انواع کانتینر برای تخلیه و بارگیری
به طور کلی براساس شرایط و وزن بار و روش حمل کانتینرهای مختلفی مورد استفاده قرار می گیرند و هر یک برای کاربرد خاصی به کار گرفته می شوند. رایج ترین این کانتینرها عبارتند از:
- کانتینر استاندارد (Dry Container)
- کانتینر یخچالی (Refrigerated Container – Reefer)
- کانتینر مخزنی (Tank Container)
- کانتینر روباز (Open Top Container)
- کانتینر پهلو باز (Open Side Container)
- کانتینر تخت (Flat Rack Container)
- کانتینر تهویه دار (Ventilated Container)
- کانتینر عایق‌دار (Insulated Container)
- کانتینر مخصوص حمل خودرو (Car Carrier Container)
- کانتینر های-کیوب (High Cube Container)
مراحل تخلیه و بارگیری کانتینر
تخلیه و بارگیری کانتینر شامل مراحل و پروسه مشخصی است که باید به ترتیب و با برنامه ریزی دقیق انجام شود. این مراحل به طور کلی عبارت است از:
- برنامه ریزی و هماهنگی
- بررسی اسناد و مجوزها
- انتقال کانتینر به محل بارگیری
- بارگیری کانتینر بر روی وسیله حمل و نقل
- چیدمان و تثبیت کانتینرها
- ثبت و تأیید بارگیری
- حرکت وسیله نقلیه به سمت مقصد
- رسیدن کانتینر به مقصد و بررسی های گمرکی
- تخلیه کانتینر از وسیله حمل و نقل
- انتقال کانتینر به انبار یا محل تحویل
- باز کردن و تخلیه محتویات کانتینر
- بررسی نهایی و انطباق کالا با اسناد
۱. برنامه ریزی و هماهنگی
در اولین مرحله از فرآیند تخلیه و بارگیری کانتینر لازم است هماهنگی های لازم بین تمامی بخش های مرتبط از جمله شرکت های حمل و نقل، خطوط کشتیرانی، گمرک و انبارها انجام شود.
این مرحله به طور کامل شامل دریافت اطلاعات دقیق درباره نوع کالا، حجم بار، زمان‌بندی بارگیری یا تخلیه و مسیر حمل و نقل می باشد.
۲. بررسی اسناد و مجوزها
پیش از هرگونه جابجایی باید اسناد مربوط به کانتینر از جمله بارنامه، فاکتور تجاری، گواهی مبدأ و سایر مدارک مرتبط بررسی و تأیید شوند. این مرحله شامل چک کردن مجوزهای گمرکی و انطباق اطلاعات بار با مقررات حمل و نقل است.
۳. انتقال کانتینر به محل بارگیری
کانتینر پس از تأیید مدارک از انبار یا محلی که در آن نگهداری می شود توسط کامیون، تریلر یا قطار به محل بارگیری منتقل می گردد. این مرحله ممکن است شامل جابجایی درون بندر یا ترمینال های بارگیری باشد.
۴. بارگیری کانتینر بر روی وسیله حمل و نقل
در این مرحله کانتینر توسط جرثقیل های مخصوص یا تجهیزات لیفتینگ بر روی کشتی، قطار یا کامیون قرار می گیرد. لازم به ذکر است که برای انجام این فرآیند رعایت استانداردهای ایمنی و بررسی وزن و تعادل بار از اهمیت زیادی برخوردار می باشد.
۵. چیدمان و تثبیت کانتینرها
کانتینرها پس از فرآیند بارگیری در محل های مشخص شده روی وسیله حمل و نقل چیده شده و در بهینه ترین حالت ممکن قرار می گیرند.
در این مرحله مهاربندی و تثبیت کانتینرها با استفاده از قفل های مخصوص (Twist Locks) و تجهیزات ایمنی انجام می شود تا در طول مسیر جابجایی یا لغزشی در آنها صورت نگیرد.
۶. ثبت و تأیید بارگیری
پس از اتمام فرآیند بارگیری کلیه اطلاعات مربوط به کانتینرها ثبت شده و در سیستم مدیریت حمل و نقل ذخیره می گردد.
این اطلاعات شامل شماره کانتینر، موقعیت قرارگیری و وزن آن است. مدارک مربوط به بارگیری نیز برای ارائه به مقامات بندری یا گمرکی صادر می شود.
۷. حرکت وسیله نقلیه به سمت مقصد
در ادامه وسیله نقلیه حاوی کانتینر اعم از کشتی، قطار یا کامیون با دریافت مجوزهای لازم حرکت خود را آغاز می کند. در این مرحله پایش مسیر و مدیریت عملیات حمل و نقل از طریق سیستم های ردیابی انجام می گیرد.
۸. رسیدن کانتینر به مقصد و بررسی های گمرکی
پس از رسیدن کانتینر به مقصد فرآیند بررسی های گمرکی انجام می شود. در این مرحله مدارک بار و محتویات کانتینر بازرسی شده و در صورت نیاز کانتینر برای بررسی های بیشتر باز شده و بررسی می گردد.
۹. تخلیه کانتینر از وسیله حمل و نقل
کانتینر پس از تأیید گمرک از وسیله حمل و نقل (کشتی، قطار یا کامیون) تخلیه شده و به وسیله کامیون یا سایر تجهیزات حمل و نقل به محوطه مخصوص در بندر یا انبار مقصد منتقل می شود.
۱۰. انتقال کانتینر به انبار یا محل تحویل
در ادامه کانتینر از محوطه تخلیه به انبار یا مقصد نهایی ارسال می شود. در این مرحله ممکن است کامیون های داخلی یا وسایل حمل و نقل دیگر برای تحویل نهایی به کار گرفته شوند.
۱۱. باز کردن و تخلیه محتویات کانتینر
در ادامه مراحل، درب های کانتینر باز شده و محموله آن تخلیه می شود. در این مرحله ممکن است بسته به شرایط بندری تخلیه بار به صورت دستی یا با استفاده از تجهیزات مکانیکی مانند لیفتراک انجام گیرد.
۱۲. بررسی نهایی و انطباق کالا با اسناد
پس از تخلیه محموله ها، محتویات کانتینر بررسی شده تا اطمینان حاصل شود که کالاها مطابق با اسناد ثبت شده هستند و با یکدیگر تطابق دارند. در صورت هرگونه مغایرت، گزارش های لازم تهیه خواهد شد و اقدامات اصلاحی صورت خواهد گرفت.
در نهایت نیز پس از تخلیه کامل بارها، کانتینر خالی به محل مخصوص در بندر یا پایانه حمل و نقل بازگردانده می شود. پس از بازگردانی کانتینر در صورت نیاز اقداماتی نظیر شستشو، بازرسی فنی و تعمیرات بر روی کانتینر انجام می گیرد تا برای حمل و نقل بعدی آماده شود.
نحوه تخلیه و بارگیری کالاهای حساس و خطرناک
تخلیه و بارگیری کالاهای حساس و خطرناک با رعایت استانداردهای ایمنی خاص و استفاده از تجهیزات ویژه انجام می شود. این فرآیند شامل مراحل زیر است:
۱. دسته‌بندی و برچسب گذاری: کالاهای خطرناک طبق مقررات بین‌المللی مانند کد IMDG دسته بندی و برچسب‌گذاری می شوند تا نوع و سطح خطر آنها مشخص باشد.
۲. بسته بندی ایمن: بارهای حساس در بسته بندی‌های مقاوم و تأییدشده قرار می‌گیرند تا از نشت، اشتعال یا آسیب آنها جلوگیری به عمل آید.
۳. استفاده از کانتینرهای مخصوص: برای هر نوع کالای خطرناک، کانتینر مناسب مانند کانتینر مخزنی، یخچالی، تهویه‌دار یا عایق دار انتخاب می شود تا شرایط نگهداری مورد نیاز رعایت گردد.
۵. بارگیری با تجهیزات ویژه: در این مرحله از جرثقیل ها، لیفتراک های ضدجرقه و تجهیزات مناسب برای جلوگیری از ضربه یا سقوط استفاده می شود.
۶. کنترل دما و رطوبت: در مورد کالاهای حساس به شرایط محیطی، مانند مواد شیمیایی یا دارویی، سیستم های پایش دما و رطوبت فعال هستند تا مانع از خرابی و فرسودگی بار شوند.
۷. محدودیت های دسترسی و ایمنی: تنها افراد آموزش دیده مجاز به بارگیری و تخلیه هستند و منطقه عملیات با علائم هشدار دهنده مشخص می شود.
۸. سیستم تهویه و دفع گازهای خطرناک: در صورت حمل گازها و مواد شیمیایی، محیط دورن کانتینر باید دارای سیستم تهویه مناسب باشد تا از تجمع گازهای سمی جلوگیری شود.
۹. ثبت و تأیید اسناد: کلیه اسناد حمل شامل برگه اطلاعات ایمنی (MSDS) و مجوزهای لازم باید بررسی و تأیید شوند.
۱۰. تخلیه کنترل شده و دفع پسماند: در انتها در مقصد کالاها به آرامی تخلیه شده و بازرسی های ایمنی انجام می شود تا از هرگونه نشت یا آسیب جلوگیری گردد. در نهایت نیز پس از تخلیه، کانتینر و تجهیزات مورد استفاده پاکسازی شده و پسماندهای خطرناک طبق مقررات دفع می شوند.
هزینه تخلیه و بارگیری کانتینر
هزینه تخلیه و بارگیری در حالت کلی متغیر است و به موارد مختلفی بستگی دارد.
از جمله این موارد می توان به نوع و ابعاد کانتینر، وزن و نوع محموله، نوع وسیله حمل‌ونقل (کشتی، قطار یا کامیون)، و میزان نیاز به خدمات خاص مانند تخلیه دستی یا تجهیزات ویژه اشاره کرد.
علاوه بر این برخی از بنادر یا پایانه های بارگیری ممکن است تعرفه های جداگانه‌ای را برای خدمات اضافی مانند بیمه، انبارداری طولانی مدت و یا هزینه های جابجایی اضطراری دریافت کنند که می تواند بر هزینه حمل و نقل بیفزاید.
اگر بارهایتان را با کشتی حمل و جابجا می کنید توصیه ما این است که پیش از هر چیزی اقدام به استعلام نرخ حمل دریایی کنید تا از ریزهزینه های موجود در پروسه حمل مطلع شوید.
جمع بندی
تخلیه و بارگیری کانتینر یکی از مهم ترین اقدامات در فرآیند حمل و نقل بین المللی است که عمدتا با استفاده از تجهیزاتی مانند جرثقیل، لیفتراک و سیستم های مکانیزه انجام می گیرد.
این فرآیند پروسه شامل مراحل مختلفی است که باید براساس استاندارهای بین المللی و تحت نظر کارشناسان مربوطه با دقت کامل انجام شود.
در این مطلب به بررسی کامل مراحل تخلیه و بارگیری کانتینر و طریقه انجام آن پرداخته شد. امیدواریم که مطالعه این مقاله برایتان مفید واقع شده باشد.
در صورتی هم که برای حمل و نقل دریایی نیاز به مشاوره رایگان دارید می توانید از طریق شماره های 22913526-۰۲۱ الی ۲۹ با کارشناسان کارآمد سپندار پارس در تماس باشید.
سوالات متداول تخلیه و بارگیری کانتینر
این فرآیند در بنادر، پایانه های کانتینری و انبارها با استفاده از تجهیزات سنگین مانند جرثقیل های گنتری، ریچاستاکر و لیفتراک انجام می شود. بدین صورت که ابتدا موقعیت کانتینرها مشخص شده و سپس با دقت بلند و جابجا شده و بر و روی وسیله حمل مناسب قرار می گیرند.
برای عملیات تخلیه و بارگیری از فناوری هایی مدرنی مانند سیستم های RFID برای ردیابی کانتینر، جرثقیل های خودکار، حسگرهای هوشمند برای پایش وضعیت بار و نرمافزارهای مدیریت پایانه برای برنامه ریزی دقیق استفاده می گردد.
بکارگیری تجهیزات مدرن، نیروی انسانی ماهر، برنامه ریزی صحیح و بهره گیری از سیستم های خودکار مانند جرثقیل های هوشمند و RFID نقش مهمی در بهبود سرعت این عملیات دارند.
